งานจักสานชัยภูมิ

งานจักสานชัยภูมิ

งานหัตถกรรมจักสานถือเป็นผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่สืบทอดต่อกันมาหลายชั่วอายุคน ในปัจจุบันงานหัตถกรรมจักสานของผู้สูงอายุในหมู่บ้านเขวา ต.บ้านบัว อ.เกษตรสมบูรณ์ จ.ชัยภูมิ ได้มีการประยุกต์และพัฒนาเป็นเครื่องมือเครื่องใช้หลากหลายรูปแบบ อาทิ ตะกร้า กระจาด กระติบข้าวเหนียว เครื่องมือหาปลา ฯลฯ ซึ่งล้วนแต่มีความโดดเด่นด้านความประณีตสวยงาม จนได้รับความนิยมจากลูกค้าชาวไทยและชาวต่างประเทศ เมื่อความเจริญทางด้านเทคโนโลยีเข้ามาเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของมนุษย์มากขึ้น ทำให้งานศิลปที่ถือได้ว่าเป็นวัฒนธรรมทางภูมิปัญญาไทยค่อยๆถูกลืมเลือน ถูกกลืนโดยวัฒนธรรมใหม่ที่เข้ามาพร้อมเครื่องจักรและค่านิยมที่ไม่เหมือนเดิม หลงเหลือเพียงผู้สูงอายุที่ยังคงสืบสานภูมิปัญญาเอาไว้
การรวมกลุ่มผู้สูงอายุบ้านเขวาผลิตเครื่องจักสานจากไม้ไผ่ นายสถิต นามโคตร อายุ 62 ปี ประธานกลุ่มผู้สูงอายุบ้านเขวาผลิตเครื่องจักรสาน กล่าวว่า ชาวบ้านเขวามีอาชีพทำไร่ทำนา และหลังจากว่างงานก็จะผลิตเครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นภาชนะ ที่มีเอกลักษณ์เป็นของท้องถิ่นเกิดจากภูมิปัญญาพื้นบ้านที่คนไทยได้สืบทอดกันมานาน และแพร่หลายในทุกภูมิภาค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคอีสาน โดยใช้ไม้ไผ่จากหัวไร่ปลายนาของสมาชิก ซึ่งการรวมกลุ่มของผู้สูงอายุริเริ่มขึ้นเมื่อต้นปี 2553 ปัจจุบันสมาชิกจำนวน 11 คน ทุกคนจะมีความสามารถในการจักสานมายาวนานกว่า 40 ปี และผู้สูงอายุทุกคนจะแบ่งแยกหน้าที่กันทำ หากเป็นผู้สูงอายุที่มีอายุ 60-65 ปี ก็จะไปตัดไม้ไผ่ และแบกไม้ไผ่มาให้ ส่วนที่เหลือก็จะทำการผ่า และทำให้เป็นเส้น เป็นแฉก หรือเป็นริ้วเพื่อความสะดวกในการสาน สำหรับผลิตภัณฑ์ที่ผู้สูงอายุบ้านเขวาผลิตออกมานั้นจะมีพ่อค้าแม่ค้ามารับซื้อถึงที่ ซึ่งราคาของผลิตภัณฑ์เริ่มตั้งแต่ 50 -2,000 บาท ซึ่งรายได้จากการขายก็จะหักส่วนหนึ่งเป็นค่าต้นทุนในการเพาะกล้าไม้ไผ่เพื่อนำมาปลูกทดแทน ไม้ไผ่ที่ถูกตัดไป และจะเป็นการลดต้นทุนวัตถุดิบ
เครื่องจักสานที่ผู้สูงอายุทำขึ้นนั้นจะมีหลากหลายชนิด ได้แก่ กระบุง กระจาด กระทาย กระบา กระทอ กระพ้อม กระเชอ กระเช้า กระพอก ชะลอม ตะกร้อ ปุ้งกี๋ หลัว ตะกร้า เข่ง เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นเครื่องตวง ได้แก่กระชุ สัด กระบุง เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้ในครัวเรือน ได้แก่พัด กระชอน ตะแกรง ฝาชี กระด้ง หวด เครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นเครื่องประกอบอาคารบ้านเรือน ได้แก่ ฝาบ้าน พื้นบ้าน โต๊ะ เก้าอี้ และเครื่องจักสานไม้ไผ่ที่ใช้เป็นเครื่องจับดักสัตว์และขังสัตว์น้ำ ได้แก่ ชนาง ลอบ สุ่ม ไซ กระบัง กระจู้ กระชัง ตะข้อง ตะแกรง จั่น ฯลฯ
ปัจจุบันผลิตภัณฑ์เครื่องจักรสานที่ผลิตขึ้นมานั้นแต่ละวันสามารถขายสร้างรายได้ให้กับสมาชิกกลุ่มเฉลี่ยต่อคนไม่ต่ำกว่าวันละ 50 บาท ซึ่งหากมีลูกค้าสั่งสินค้าเข้ามามากก็จะมีรายได้ถึงคนละ 100 -200 บาทต่อวัน ถือว่าเป็นการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีรายได้พอเลี้ยงชีพในยามแก่ชรา